ماستیک چیست؟ + معرفی چسب ماستیک و کاربردهای آن

ماستیک یک محصول چندمنظوره و پرکاربرد در صنعت ساختمان است که به خاطر خواص چسبندگی و درزگیری‌اش شناخته می‌شود. این ماده نقش حیاتی در کاربردهای گوناگون، از نصب کفپوش و کاشی گرفته تا عایق‌ بندی رطوبتی و حرارتی ایفا می‌کند. در این مطلب به سوال متداول ماستیک چیست و کاربرد آن شامل چه مواردی است، پاسخ می‌دهیم. همچنین درباره انواع Mastic، مزایا و معایب استفاده از آن صحبت خواهیم کرد.

چسب ماستیک چیست؟

اول از همه ببینیم که چسب ماستيك چيست؟ Mastic (درزبند) یک نوع ماده غلیظ و چسبناک است که در ساخت ‌و ساز به عنوان چسب، درزگیر یا پرکننده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این محصول که از رزین‌های طبیعی یا ترکیبات مصنوعی به دست می‌آید، به دلیل قابلیت چسبندگی قوی و انعطاف‌پذیری‌اش شناخته شده است. به طور کلی این ماده به عنوان یک پرکننده برای بستن و پر کردن شکاف‌های بین مصالح ساختمانی به منظور جلوگیری از ورود مایعات، هوا و حشرات عمل می‌کند. این چسب وظیفه پر کردن ناهمواری‌های احتمالی بین دو سطح و عایق‌ بندی محل اتصال مواد همجنس یا غیرهمجنس را بر عهده دارد. همچنین Mastic می‌تواند ترک‌های موجود در سطوحی مانند بتن، فایبرگلاس و سایر مصالح سخت ساختمانی را پر کند و به دلیل مقاومت در برابر آب، گرما و اشعه ماوراء بنفش، در محیط‌های خارجی نیز قابل استفاده است. این ماده عموماً به شکل مایع غلیظ یا خمیر در دسترس بوده و با استفاده از تفنگ درزگیری اعمال می‌شوند. نوع دیگری از آن نیز به شکل پودر ماستیک یا پودر بندکشی عرضه می‌شود.

کاربرد ماستیک

ماستیک آب بندی، کاربردهای بسیار متنوعی دارد که رایج‌ترین آنها شامل موارد زیر هستند:

نصب کاشی: Mastic معمولاً به عنوان چسب برای نصب کاشی‌های سرامیکی، پرسلانی و شیشه‌ای، به ویژه در مناطقی که در معرض رطوبت کم قرار دارند، استفاده می‌شود.

کفپوش: از آن برای چسباندن مواد مختلف کفپوش از جمله کاشی‌های وینیل، مشمع کف اتاق و موکت تایل به سطح زیرین استفاده می‌شود.

آب بندی: این محصول در بام‌ها، زیرزمین‌ها و حمام‌ها برای ایجاد یک لایه ضد آب و جلوگیری از نشت به کار می‌رود. لبه‌های کابین دوش، وان حمام و سینک ظرفشویی را می‌توان برای آب‌بندی با ماستيك پر کرد.

عایق بندی: در سیستم‌های تهویه مطبوع (HVAC) از آن برای بستن اتصالات و درزهای کانال‌ها استفاده می‌شود که باعث بهبود بهره‌وری انرژی و جلوگیری از نشت هوا خواهد شد.

نصب پنجره: این محصول در نصب پنجره‌ها برای چسباندن شیشه به قاب و ایجاد یک درزگیری ضد آب به کار می‌رود.

ایجاد سطوح هموار: Mastic بر پایه گچ برای آماده سازی سطح دیوار به منظور اجرای کاغذ دیواری، گچ کاری و گچ بری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

انواع ماستیک

انواع مختلفی از Mastic وجود دارد که هر یک ویژگی‌ها و کاربرد های خاص خود را دارند.

پلی یورتان  (Polyurethane Mastics): این محصول تک جزئی محکم، اتصالات بادوامی بین مواد و درزگیرها ایجاد می‌کند تا از ترکیب مایعات و سایر مواد جلوگیری شود. همچنین در برابر سایش مقاوم بوده و انعطاف ‌پذیری بیشتری نسبت به بسیاری از درزگیرهای غیرآب‌بند دارد. درزگیرهای پلی یورتان معمولا در رنگ‌های خاکستری، سیاه یا سفید تولید می‌شود تا با بتن و کفپوش هماهنگ شود و می‌توان از آنها در مخازن آب آشامیدنی استفاده کرد.

اکریلیک (Acrylic Mastics): این نوع از Masticها سازگار با محیط زیست هستند و قابلیت رنگ ‌آمیزی دارند. با این حال نباید در مناطقی که اغلب در معرض آب قرار دارند استفاده شوند. آنها به خوبی با رنگ سطحی که روی آن اجرا می‌شوند، تطبیق پیدا می‌کنند و در مناطقی که تحت تأثیر آب و هوا قرار دارند مفید هستند. با این وجود به اندازه سایر انواع این محصول انعطاف ‌پذیر نیستند، بنابراین حرکت دادن‌شان می‌تواند با گذشت زمان باعث ایجاد ترک شود.

قیری (Bitumen Mastic): ماستيك قیری، یک پرکننده تک جزئی و الاستیک است که حاوی حلال‌های بر پایه قیر می‌باشد. از آن در کارهای تزئینی ساختمان، درزگیری، چسباندن و فرآیندهایی که نیاز به تغییر سریع دارند استفاده می‌شود. می‌توان آن را روی سطوح مرطوب اعمال کرد و قابلیت رنگ ‌آمیزی دارد. ماستیک‌های قیری همیشه آماده استفاده هستند؛ زیرا می‌توان آنها را به صورت سرد به کار برد.

سیلیکونی (Silicone Mastics): ماستيك سیلیکونی یک محصول ایده‌آل است؛ زیرا مشکلاتی مانند کپک، زنگ زدگی یا نفوذ مایعات و هوا را ندارد. این محصول خاصیت ارتجاعی خود را برای مدت طولانی حفظ می‌کند و تقریباً به هر ماده‌ای می‌‌چسبد.

پلی سولفید (Polysulfide Mastics): ماستیک‌های پلی سولفید نسبت به سایر انواع Mastic، حاوی ترکیبات آلی فرار بیشتری هستند. آنها انعطاف پذیری خود را در طولانی مدت حفظ می‌کنند و در زیر آب نیز قابل استفاده هستند. مقاوت شیمیایی بالایشان، آنها را به یک انتخاب عالی برای نشتی‌های فعال که نیاز به تعمیر فوری دارند تبدیل می‌کند.

هیبریدی  :(Hybrid Mastics)انواع هیبریدی بهترین ویژگی‌های پلی یورتان و سیلیکون را ترکیب می‌کنند. آنها بدون ‌بو و دوستدار محیط زیست هستند و بدون نیاز به تثبیت، امکان چسبندگی مصالح ساختمانی سنگین را فراهم می‌کنند، مانند پلی سولفید. می‌توان از آن‌ها در زیر آب نیز استفاده کرد و از قدرت چسبندگی بالایی برخوردارند. ماستيك‌های هیبریدی قابلیت رنگ ‌آمیزی دارند.

اپوکسی (Epoxy Mastic): این چسب دوجزئی از رزین اپوکسی و مشتقات آمونیاکی تشکیل شده و پس از ترکیب، اتصالی قوی و مقاوم ایجاد می‌کند. Mastic اپوکسی به دلیل مقاومت بالا در برابر حرارت، ضربه، خوردگی و مواد شیمیایی در صنایعی مانند خودروسازی، ساختمان، الکترونیک و در مصارف خانگی برای تعمیرات استفاده می‌شود. همچنین برای پر کردن درزها، شکاف‌ها و صاف کردن سطوح ناهموار به کار می‌رود.

مزایای ماستیک درزگیر

این محصول مزایای قابل توجهی دارد که باعث کاربرد گسترده آن در صنعت ساخت و ساز شده است؛ از جمله:

مقاومت در برابر عوامل محیطی: این محصول در برابر رطوبت، اشعه ماوراء بنفش، سرما و گرما مقاومت چشمگیری دارد و برای استفاده در محیط‌های مختلف مناسب است.

سازگاری با محیط زیست: این محصول غالبا با در نظر گرفتن ملاحظات زیست‌ محیطی تولید می‌شود.

ایمن و غیرسمی: برای محیط هایی که در تماس با آب آشامیدنی هستند، مناسب است.

مناسب برای درزگیری و تحمل فشار: برای درزگیری تمامی سطوح مناسب بوده و توانایی تحمل فشارهای سنگین را دارد.

عدم ایجاد خوردگی و طول عمر بالا: باعث خوردگی مواد نمی‌شود و طول عمر بالایی دارد.

قابلیت رنگ ‌پذیری: برخی از ماستيك‌‌ها را می‌توان پس از خشک شدن رنگ ‌آمیزی کرد. به همین خاطر از آن برای ترمیم در رنگ کاری و لکه گیری فلزات نیز استفاده می‌شود. انتخاب رنگ ماستيک نزدیک به رنگ اصلی سطح در این موارد اهمیت زیادی دارد تا ترمیم کمترین دید را داشته باشد.

قدرت چسبندگی: Mastic خاصیت چسبندگی بسیار خوبی دارد و به آن اجازه می‌دهد طیف وسیعی از مواد را به هم متصل کند.

انعطاف ‌پذیری: این ماده پس از خشک شدن همچنان انعطاف‌ پذیر باقی می‌ماند و تغییرات جزئی و ناشی از دما را تحمل می‌کند.

مقاومت در برابر آب: به دلیل خاصیت ضدآبی که دارد، اغلب در مناطقی که در معرض رطوبت هستند، استفاده می‌شود.

سهولت استفاده: با توجه به غلظت و کاربرد می‌توان آن را به راحتی با ماله، تفنگ درزگیری یا کاردک اعمال کرد.

معایب ماستیک درزبندی بتن

استفاده از Mastic مانند سایر مصالح ساختمانی در کنار مزایای متعدد با معایبی نیز همراه است که مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر هستند:

عدم تحمل فشار زیاد: این محصول با وجود استحکام و دوام، قادر به تحمل فشار بیش از حد نیست.

عملکرد بهتر در ساختارهای ثابت: ماستیک بتن در ساختارهای ثابت، بهترین عملکرد را دارد و در نتیجه، قابلیت جابجایی کمی ارائه می‌دهد.

احتمال ترک خوردگی و جدا شدن در سطوح متحرک: استفاده از آن بر روی سطوحی که به طور منظم حرکت می‌کنند، به ترک خوردگی و جدا شدن منجر می‌شود.

لزوم استفاده در مناطق کم فشار: بهتر است از آن در مکان‌هایی استفاده شود که فشار زیادی وجود ندارد.

کارایی نامناسب در مقادیر کم: استفاده از مقادیر کم Mastic در لایه‌های نازک توصیه نمی‌شود؛ زیرا ترک خورده و تکه تکه خواهد شد. برای عملکرد مؤثر باید به مقدار زیاد به کار رود.

نامناسب برای تعمیر نشتی‌های کوچک: اندازه‌گیری مقدار مناسب Mastic برای تعمیرات کوچک، دشوار و زمان‌بر است.

نیاز به تقویت‌ کننده برای شکاف‌های بزرگ: برای درزگیری شکاف‌های بزرگتر ممکن است به مواد تقویت ‌کننده نیاز باشد.

قابلیت رنگ ‌پذیری محدود: همه انواع ماستيك قابلیت رنگ ‌آمیزی ندارند یا ممکن است رنگ ‌پذیری آنها به خوبی رنگ اصلی نباشد. این موضوع می‌تواند در مواردی که ظاهر نهایی کار بسیار مهم است، محدودیت ایجاد کند.

انقباض و انبساط: برخی از انواع Mastic ممکن است پس از خشک شدن دچار انقباض شوند که به ایجاد ترک‌های کوچک در درزگیری منجر می‌شود. همچنین انبساط بیش از حد در اثر تغییرات دما نیز می‌تواند مشکل ‌ساز باشد.

مقاومت محدود در برابر برخی مواد شیمیایی: در حالی که بعضی از انواع ماستيك‌ها مقاومت شیمیایی خوبی دارند، برخی دیگر ممکن است در برابر تماس با مواد شیمیایی خاص آسیب ببینند یا خاصیت آب‌ بندی خود را از دست بدهند. انتخاب نوع مناسب محصول با توجه به مواد شیمیایی موجود در محیط ضروری است.

حرف آخر

ماستیک نوعی درزگیر یا چسب است که برای پر کردن اتصالات یا ایجاد پیوند بین مواد مختلف و شکاف‌ها به کار می‌رود. این ماده الاستیک و انعطاف ‌پذیر به منظور ایجاد پیوند بادوام بین دو سطح مختلف یا محافظت از یک سطح خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. تطبیق ‌پذیری، دوام و سهولت استفاده، آن را به یک انتخاب محبوب در میان پیمانکاران تبدیل کرده است. انواع مختلف Mastic با ویژگی‌ها و کاربردهای منحصر به‌ فرد خود، نقش مهمی در افزایش دوام، کارایی و زیبایی سازه‌ها ایفا می‌کنند. برای دستیابی به نتایج مطلوب لازم است ماستیک کاری با در نظر گرفتن نیازها و شرایط پروژه انجام شود.

منابع

https://www.baumerk.com/en/blog/what-is-mastic

https://alsyedconstruction.com/what-is-mastic-in-construction/

https://www.pat.org.uk/diy/08/2020/pros-and-cons-to-mastic-sealant/3915/