ماستیک قیری چیست؟

دوام و طول عمر هر سازه‌ مستلزم عایق‌ کاری دقیق و بی ‌نقص است. به همین خاطر پیدا کردن یک ماده آب‌ بندی که هم خاصیت کشسانی داشته باشد و هم در برابر نفوذ رطوبت و عوامل محیطی مقاومت کند، اهمیت ویژه‌ای دارد. اگر به دنبال چنین راه ‌حل پایداری برای درزگیری سطوح هستید، حتماً نام قیر ماستیک را شنیده‌اید. این ترکیب چندمنظوره، خواص منحصربه‌فردی در چسبندگی و انعطاف ‌پذیری ارائه می‌دهد و به همین دلیل به یکی از انتخاب‌های اصلی مهندسان تبدیل شده است. در این مطلب به طور کامل توضیح می‌دهیم که ماستیک قیری چیست و چه ویژگی‌ها و کاربردهایی دارد.

ماستیک قیری چیست؟

 چسب ماستیک قیری (Bitumen Mastic) یک درزگیر الاستیک کشسان یا انعطاف‌پذیر مطمئن و پرفروش است که پایه آن از قیر لاستیک (Bitumen Rubber) تشکیل شده است. این محصول به دلیل وجود ذرات قیری در ساختار خود به این نام معروف بوده و حاوی افزودنی‌های شیمیایی تقویت‌ کننده است. همچنین مقاومت فوق‌ العاده‌ای در برابر نفوذ گرما، سرما، تغییرات حرارتی و شرایط جوی مختلف از خود نشان می‌دهد. به دلیل این پایداری بالا، ماستیک‌های قیری به طور گسترده‌ای در پروژه‌های عایق ‌کاری نمای ساختمان، آب ‌بندی‌ها و همچنین برای پر کردن درزهای انبساط و اتصالات سازه‌ای حتی درزهای بلوک‌های سبک مانند NAAC در ساختمان‌ سازی و راه‌ سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

انواع ماستیک قیری

همانطور که گفتیم ماستیک قیری یا چسب قیری، یک ماده الاستیک و مقاوم در برابر رطوبت است که نقش مهمی در درزبندی و آب‌بندی سطوح ساختمانی دارد. این محصول در دو نوع سرد‌ اجرا (آماده مصرف) و گرم‌ اجرا (نیازمند حرارت) تولید می‌شود و برای درزبندی در پروژه‌های ساختمانی، پل‌سازی، کف‌سازی صنعتی، عایق‌کاری بام و آب‌بندی مخازن کاربرد دارد. ویژگی‌هایی مانند انعطاف‌پذیری بالا، مقاومت در برابر تغییرات دمایی و چسبندگی قوی باعث شده ماستیک به یکی از مصالح پرکاربرد در صنعت ساختمان تبدیل شود.

ماستیک‌های قیری به طور کلی به دو شکل اصلی گرم ‌اجرا و سرد اجرا در بازار عرضه می‌شوند. با وجود پایه شیمیایی مشترک، این دو نوع قیر ماستیک از نظر نحوه استفاده و دامنه کاربرد کاملاً از یکدیگر متمایز هستند و نمی‌توان آنها را جایگزین یکدیگر کرد.

ماستیک قیری سرد اجرا

ماستیک‌های قیری سرد اجرا به صورت آماده مصرف و بدون نیاز به اِعمال حرارت تولید می‌شوند. این نوع ماستیک‌ها به دلیل سهولت در استفاده به یک جزء پرکاربرد در صنعت ساختمان تبدیل شده‌اند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های چسب قیری، انعطاف‌پذیری بالا در بازه‌های مختلف دمایی هنگام اجرا است؛ این بدان معناست که چسب‌های قیری سرد اجرا، در طیف گسترده‌ای از دماها (از ۵- تا ۷۰+ سانتی‌گراد) کارایی دارند. به دلیل این انعطاف ‌پذیری و همچنین مقاومت مناسب، قیر ماستیک سرد اجرا برای آب ‌بندی و درزگیری کلیه درزهای عمودی و افقی در سازه‌های ساختمانی عمومی مناسب است.

ماستیک قیری گرم اجرا

چسب‌های قیری گرم ‌اجرا نوعی درزگیر تخصصی بر پایه لاستیک بیتومن است که برای فعال ‌سازی و آماده ‌سازی اجرا باید حرارت داده شوند. چسب قیری گرم اجرا، پس از گرم شدن و رسیدن به ویسکوزیته مناسب روی سطح مورد نظر ریخته می‌شود. مزیت اصلی این فرمولاسیون، کسب مقاومت بسیار بالا در دماهای پایین پس از سخت شدن است که آن را برای استفاده در محیط‌ های سرد ایده‌آل می‌سازد.

به دلیل پایداری بالا و توان تحمل تنش‌های شدید، ماستیک‌های قیری گرم‌ اجرا، معمولاً در درزهای افقی و درزهای انبساطی بزرگِ زیرساخت‌هایی مانند عرشه‌ پل‌ها و باندهای فرودگاه به‌کار می‌روند؛ جایی که سازه به‌طور مداوم در معرض حرکات مکانیکی و تنش‌های دمایی شدید قرار دارد.

مزایا و ویژگی‌های ماستیک قیری

چسب‌های قیری ماستیک ویژگی‌ها و مزایای قابل‌توجهی دارند که مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر هستند:

• دارای ساختار خمیری و منعطف با خاصیت الاستیک بالا
• سازگار با حرکات سازه‌ای  بدون ترک خوردگی در تغییرات دمایی
• مقاومت بسیار خوب در برابر سایش معمولی و بارهای مکانیکی متوسط ( در مقایسه با سایر درزگیرهای نرم و الاستیک)
• مقاومت عالی در برابر آب و رطوبت، راه‌ حل مؤثر برای عایق‌ کاری و آب بندی
• مقاومت شیمیایی بالا و پایداری در برابر اسیدها، قلیاها و اکثر مواد شیمیایی صنعتی
• نگهداری آسان
• افزایش عمر مفید سازه با حداقل تعمیرات
• قابلیت استفاده به دو روش گرم (با حرارت دادن) و سرد (آماده مصرف)
• چسبندگی قوی و کمک به بهبود اتصال و گیرایی بین سطوح
• پرکننده ایده‌آل برای آب بندی درزها، ترک‌ها و درزهای انبساطی
• کاربرد گسترده در زیرساخت پروژه‌های تخصصی مانند پل ‌سازی، باندهای فرودگاه و تونل‌ها
• قابلیت اجرا روی سطوح مختلف و چسبندگی مؤثر به بسترهایی مانند بتن، فلزات (فولاد و گالوانیزه)، سنگدانه و چوب
• قابل استفاده به عنوان جذب ‌کننده لرزش و عایق صوتی (به ویژه در لایه‌های ضخیم)
• عدم نیاز به تراکم (Compaction) در محل، پس از ریختن یا پخش کردن (به دلیل درصد بالای قیر)
• امکان اجرا در دمای پایین، قابلیت اجرا و چسبندگی در دمای محیطی پایین‌تر (در فرمولاسیون‌های اصلاح‌شده)

کاربرد ماستیک قیری

چسب قیری ماستیک یک ماده‌ حیاتی در صنایع عمرانی است که به طور معمول برای ایجاد پوشش‌های مقاومتی و آب‌ بندی بر روی سطوحی مانند بتن و دیوارهای آجری معمولی (با اندود سیمانی) به کار می‌رود. این روش، یک متد اساسی برای ساخت کف‌ها، فونداسیون‌ها، مخازن و موارد مشابه به شمار می‌رود. اگر با مفهوم کلی ماستیک آشنا نیستید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ی ماستیک چیست؟ + معرفی چسب ماستیک و کاربردهای آن را مطالعه کنید.

یکی از کاربردهای مهم ماستیک‌های قیری، فراهم کردن زیرساخت مقاوم برای پوشش‌های آجر ضد اسید است که اغلب برای محافظت از سازه‌های تجاری و صنعتی در برابر حملات خورنده استفاده می‌شود. چسب قیری مقاومت خوبی در برابر اسیدهای ضعیف و رقیق‌شده، قلیاها و نمک‌ها دارد. این ماده به عنوان کف ‌پوش ماستیک در فضای باز همچنین، برای کف‌های با ترافیک سنگین نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

قیر ماستیک در طیف وسیعی از پروژه‌های زیربنایی و ساختمانی به کار می‌رود که شامل موارد زیر است:

• عرشه‌های پل
• کف‌ سازی ساختمان‌ها
• کف ‌سازی صنعتی
• راه ‌سازی
• پارکینگ‌های روی سقف
• سازه های هیدرولیکی مانند کانال‌ها و مخازن آب
• عایق ‌کاری روف گاردن‌ها و بام‌های مسطح
• آب ‌بندی مخازن و تانک‌ها

روش اجرای ماستیک قیری

برای اجرای موفق ماستیک‌های قیری ابتدا لازم است سطح به درستی آماده سازی شود. تمامی درزها و سطوح باید کاملاً تمیز و فاقد هرگونه آلودگی، گرد و غبار یا رطوبت باشند. برای تمیز کردن عمق درزها از برس یا فشار آب استفاده کنید. سپس با استفاده از دستگاه فشار هوای خشک مطمئن شوید که رطوبت باقی ‌مانده از سطح کاملاً برطرف شده و درزها آماده پذیرش ماستیک هستند. در مرحله اجرا، قیر ماستیک باید با استفاده از ابزارهایی مانند ماله، قاشقک یا دست، به صورت کامل و فشرده درون درزها قرار داده شود تا تمام منافذ پر شده و فرآیند آب ‌بندی به طور کامل انجام پذیرد.

معایب ماستیک قیری

چسب قیری ماستیک علی رغم مزایا و ویژگی‌های متعدد، محدودیت‌هایی نیز دارد. در ادامه توضیح می‌دهیم که معایب چسب ماستیک قیری چیست.

• ماستیک‌های قیری برای پر کردن درزها و حفره‌های با ابعاد بسیار بزرگ مناسب نیستند. استفاده از قیر ماستیک در چنین حفره‌هایی به ترک خوردگی یا خشک شدن نامنظم منجر می‌شود.
• چسب‌های قیری به دلیل وجود مواد نفتی دارای بوی قوی و ماندگار هستند. بنابراین استفاده از آن در فضاهای داخلی یا محیط‌های با تهویه ضعیف توصیه نمی‌شود.
• ماستیک‌های قیری استاندارد (خصوصا نوع گرم ‌اجرا) در درزهای عمودی یا شیب‌ دار دچار ریزش یا سُر خوردن می‌شوند؛ مگر آنکه فرمولاسیون‌های ضد افتادگی (Non-Sag) استفاده شود.
• در صورت قرار گرفتن در معرض تردد و سایش شدید، احتمال جابه‌جایی، فرسایش یا آسیب دیدن ماستیک‌های قیری وجود دارد. همچنین برای کف‌های با بار ترافیکی سنگین دوام چندانی ندارند.
• این محصول معمولاً در رنگ‌های محدود (اغلب مشکی) موجود است و به دلیل ماهیت قیری، قابلیت رنگ ‌آمیزی ندارد. در نتیجه، رنگ چسبندگی مناسبی بر روی سطح نخواهد داشت.

نکات مهم در استفاده از ماستیک قیری

توجه به نکات زیر در حین اجرای چسب‌های قیری برای تضمین دوام و عملکرد آنها ضرورت دارد:

• برای سطوح متخلخل (مانند بتن)، استفاده از چسب بتن پیش از اجرای ماستیک توصیه می‌شود تا چسبندگی افزایش یافته و عملکرد آب‌بندی بهبود یابد.
• در مورد ماستیک‌های قیری گرم اجرا، همیشه دمای گرم کردن ماستیک را طبق دستورالعمل تولید کننده تنظیم کنید؛ گرمای زیاد باعث تخریب خواص می‌شود و گرمای کم، نفوذ و چسبندگی ماستیک را کاهش می‌دهد.
• پوشیدن دستکش مقاوم در برابر حرارت (برای نوع گرم‌اجرا)، عینک محافظ و ماسک تنفسی مناسب برای حفظ ایمنی کارگران الزامی است.
• هنگام کار با چسب ماستیک قیری، به ویژه در فضاهای بسته (مانند تونل‌ها) حتماً از تهویه کافی مطمئن شوید؛ زیرا بخارات قیر مضر هستند.
• از اجرای ماستیک‌های قیری در هوای بارانی یا زمانی که احتمال یخ ‌زدگی سطح وجود دارد، جداً خودداری کنید؛ زیرا رطوبت یا یخ‌ زدگی پیوند ماستیک را ضعیف می‌کند.
• در درزهای عمیق از یک ماده پشتیبان (Backer Rod) در کف درز استفاده کنید تا ضمن جلوگیری از مصرف بیش از حد ماستیک، ضخامت صحیح لایه حفظ شود.
• در صورتی که نیاز به استفاده از چندین لایه قیر ماستیک باشد، لایه بعدی باید پس از خشک شدن کامل لایه قبلی اجرا شود.
• برای حفظ ساختار و خواص یکپارچه، اجرای لایه‌های مختلف باید با استفاده از روش و متریال مشابه صورت گیرد.
• به خاطر داشته باشید که مقاومت نهایی و ضخامت لایه‌ی اجراشده، ارتباط مستقیمی با کیفیت ماستیک مصرفی دارد.
• برای دستیابی به بهترین نتیجه، ماستیک‌های قیری باکیفیت و ابزارآلات تخصصی را از منابع معتبر تهیه کنید.

حرف آخر

در بخش‌های بالا توضیح دادیم که ماستیک قیری چیست. چسب‌های قیری از مصالح ساختمانی با دوام و کارایی عالی هستند که از ترکیب قیر (بیتومن)، فیلرهای معدنی و سنگدانه‌های ریز ساخته می‌شوند. این محصولات در دو نوع سرد اجرا و گرم اجرا تولید می‌شود. ویژگی‌هایی مانند کاربرد گسترده در زیرساخت، قابلیت اجرا روی بسترهای مختلف و نیاز کم به نگهداری، چسب قیری ماستیک را به یک انتخاب محبوب و مطمئن برای پروژه‌های ساخت و ساز و نگهداری در سراسر جهان تبدیل کرده است.

منبع

https://www.hjoilgroup.com/2020/10/13/bitumen-mastic/

https://petrotarco.com/mastic-hot-applied/