عایق رطوبتی چیست و معرفی انواع آن

آب و رطوبت می‌توانند آسیب‌های جدی به سازه‌ها وارد کرده و از عمر آنها بکاهند. برای افزایش مقاومت سازه‌ها در برابر آب و رطوبت می‌توانیم از عایق رطوبتی استفاده کنیم. عایق رطوبتی انواع مختلفی دارد، که  با توجه به نوع سازه، میزان قرارگیری در برابر آب، موارد زیبایی‌شناسی و… نوع آن را می توان انتخاب کرد. در این مقاله به بررسی انواع عایق رطوبتی، مزایا و کاربردهای هر کدام از آنها می‌پردازیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.

منظور از عایق رطوبتی چیست؟

عایق‌های رطوبتی موادی هستند که یک سازه یا سطح را در برابر نفوذ آب، رطوبت و بخار مقاوم می‌کنند. از این مواد می‌توان در بخش‌های مختلف مثل سقف، دیوار، کف و… استفاده کرد. برخی از آنها به صورت لایه‌ای پوششی روی سطح اعمال می‌شوند و برخی دیگر با مصالح ساختمانی مخلوط می‌شوند تا خاصیت ضدآبی را ایجاد کنند. به طور کلی، هدف تمامی آنها این است که از سازه در برابر آب محافظت کنند.

کاربرد انواع عایق رطوبتی

عایق‌های رطوبتی کاربردهای فراوانی دارند و می‌توان از آنها در بخش‌های مختلف یک ساختمان یا سازه استفاده کرد. در ادامه به مهم‌ترین کاربردهای عایق رطوبتی اشاره می‌کنیم:

• ضد آب کردن فونداسیون و پایه‌های ساختمانی
• ضد آب کردن سقف
• ارتقای مقاومت دیوارها در برابر رطوبت و آب
• ضد آب کردن بالکن و تراس
• عایق‌بندی مناطق مرطوب ساختمان مثل حمام و آشپزخانه
• ضدآب کردن مخازن آب و استخرها
• عایق‌بندی سازه‌های زیرزمینی مثل تونل
• عایق‌بندی بخش‌های صنعتی در معرض نفوذ آب و رطوبت مثل کارخانه، کارگاه و آزمایشگاه

مزایای استفاده از عایق رطوبتی

مزایای عایق‌بندی ساختمان و سازه

• افزایش دوام سازه
• کاهش خطر ترک‌خوردگی و پوسیدگی
• جلوگیری از فرسایش
• افزایش کلی طول عمر
• کاهش هزینه‌های نگهداری و تعمیرات
• پیشگیری از خسارات ناشی از قرارگیری در معرض آب مثل نشت
• پیشگیری از رشد کپک و قارچ
• بهره‌وری انرژی با حفظ دما
• بهبود کیفیت هوای داخلی ساختمان
• حفظ زیبایی ظاهر با جلوگیری از تغییر رنگ، لکه و شوره
• افزایش ارزش ملک
• بهداشت و ایمنی به دلیل جلوگیری از رشد قارچ و…

انواع عایق رطوبتی با توجه به شیوه اجرا

عایق‌های رطوبتی را بر اساس شیوه اجرا می‌توان به 2 گروه تقسیم کرد:

• عایق گرم اجرا: برای این که بتوان این عایق‌ها را به سطح مدنظر چسباند، باید از حرارت و گرما استفاده کرد. حرارت موجب چسبیدن عایق به سطح می‌شود. به عنوان مثال، برای اجرای ایزوگام یا قیرگونی باید از حرارت استفاده کرد که این روش نیاز به تخصص و دقت بالایی دارد.
• عایق سرد اجرا: این نوع عایق ها را  می توان بدون نیاز به حرارت یا گرما روی سطح اعمال کرد. کار با این عایق ها ساده تر است و خطرات کمتری به همراه دارد، اما همچنان نیاز به تخصص و دانش فنی دارد و استفاده از آن برای هر فردی امکانن پذیر نیست. به عنوان مثال، برخی از رنگ های عایق را به صورت سرد و بدون حرارت اجرا کرد.

انواع عایق رطوبتی بر اساس مواد تشکیل‌دهنده

عایق‌های رطوبتی را بر اساس مواد تشکیل‌دهنده نیز می‌توان دسته‌بندی کرد:

• مواد پایه قیر مثل ایزوگام یا قیرگونی
• مواد بر پایه پلی‌وینیل‌کلراید (PVC)
• پلی اولفین ترموپلاستیک (TPO)
• لاستیک اتیلن پروپیلن دی‌ان مونومر (EPDM)
• پلی‌اورتان
• مواد سیمانی
• رزین اپوکسی
• اکریلیک‌ها
• مواد نانو
• عایق فایبرگلاس
• عایق سلولزی
• پلی‌استایرن منبسط‌ شده (EPS) و پلی‌ایزوسیانورات (PIR)

انواع عایق‌های رطوبتی

در این بخش انواع عایق رطوبتی، مزایا و کاربردهای هر کدام را معرفی می‌کنیم. هر کدام از عایق‌ها برای کاربرد خاصی طراحی شده‌اند، شیوه اجرای متفاوتی دارند و قیمت شان با یکدیگر فرق می‌کند. این عایق‌ها عبارت‌اند از:

عایق رطوبتی نانو

این عایق‌ها با بهره‌گیری از فناوری نانو، استحکام بالایی در برابر آب ایجاد می‌کنند. عایق‌های نانو، مواد را در سطح مولکولی یا اتمی دست‌کاری کرده و لایه‌ای بسیار نازک و نفوذپذیر روی سطح ایجاد می‌ نمایند. این عایق‌ها می‌توانند فرمولاسیون مبتنی بر آب داشته باشند که برخی از آنها مجهز به نانو، ذرات تیتانیوم (NP) هستند که خاصیت نفوذ ناپذیری بالایی دارند. همچنین، می‌توانند شامل نانو عایق‌های رطوبتی پلیمری نیز باشند.

این نوع عایق معمولاٌ به شکل مایع عرضه می شود و می توان آن را با قلم مو یا اسپری روی سطح خشک و تمیز اعمال کرد، زمان خشک شدن این عایق ها معمولاٌ بسیار کوتاه است و پس از اجرا می توان فوراٌ از سطح بهره برداری کرد.

برخی انواع عایق نانو نیاز به ترکیب مصالح سیمانی دارند. به عنوان مثال، در هنگام اختلاط بتن، این ماده با سایر مصالح مخلوط می شود و همزمان میزان آب مصرفی در مخلوط کاهش می بابد تا خواص بهینه حاصل شود.

 مزایا و ویژگی‌های عایق نانو

• مقاومت عالی در برابر سایش و پارگی
• افزایش طول عمر سازه
• استحکام بالا در برابر خوردگی و آسیب
• سازگار با محیط‌ زیست به دلیل غیر سمّی و غیر قابل‌ اشتعال بودن
• حفظ ظاهر و زیبایی و عدم تغییر رنگ، بافت، درخشش سطح
• مقاومت در برابر اشعه ماورای‌بنفش
• اجرای سریع و آسان
• ضد ترک و شکاف

عایق رطوبتی قیرگونی

قیر یکی از قدیمی‌ترین عایق‌هایی است که برای ضد آب کردن سطوح استفاده می‌شود. قیر ماده‌ای نفتی است که معمولاً با موادی مثل فایبرگلاس یا پلی‌استر تقویت می‌شود تا خاصیت ارتجاعی بیشتری پیدا کند و مقاومتش افزایش یابد. در برخی موارد عایق قیری با الیافی مثل گونی پوشانده می‌شود تا چسبندگی بهتری پیدا کند و نصب آن نیز راحت‌تر باشد.

قیر معمولاٌ با استفاده از مشعل و به صورت گرم اجرا می‌شود. حرارت باعث افزایش چسبندگی قیر و اتصال بهتر آن به سطح زیرین می‌گردد. در این روش، سطح موردنظر باید کاملاٌ خشک و تمیز باشد تا عایق‌کاری به درستی انجام شود.

البته نوعی از پوشش های عایق بر پایه قیر سرد اجرا نیز تولید می‌شود، اما هنوز به اندازه روش گرم، رواج و محبوبیت ندارد. به طور کلی، اجرای قیر فرآیندی نسبتاٌ دشوار و پر خطر است و در صورت عدم نگهداری یا تعمیر به موقع، لایه قیر ممکن است پوسته پوسته شود یا حتی برخی شرایط آب و هوایی از سطح جدا گردد.

 مزایا و ویژگی‌های قیر

• دارای خاصیت آب‌بندی عالی
• انعطاف‌پذیری
• مقاوم در برابر مواد شیمیایی
• مناسب مناطقی که در دید نیستند مثل زیرزمین‌ها و تونل‌ها

عایق رطوبتی سیمانی

عایق‌های سیمانی از ترکیب سیمان، شن، مواد مبتنی بر سیلیس و مواد شیمیایی مخصوص ساخته می‌شوند. این عایق‌ها اغلب حاوی مواد آلی و معدنی هستند که با پلیمر تقویت می‌شوند. در برخی از انواع آن از سیمان پرتلند به عنوان پایه سیمانی و پرلیت منبسط شده به عنوان عایق استفاده می‌شود. این مواد با آب مخلوط می‌شوند تا یک ماده خمیری ایجاد شود. سپس روی سطح بتنی و… اعمال می‌گردند. استفاده از این عایق آسان و بسیار رایج است.

مزایا و ویژگی های عایق رطوبتی سیمانی

• افزایش دوام و یکپارچگی سازه‌
• مقرون به صرفه
• سازگار با محیط‌ زیست
• امکان استفاده در زیرزمین‌، فونداسیون‌، تراس‌، حمام‌ و استخر و بخش‌هایی از ساختمان‌ که در تماس مستقیم با آب هستند
• سهولت اجرا
• خشک شدن سریع

عایق رطوبتی پلیمری

این عایق‌ها از پلیمر ساخته شده و انعطاف‌پذیری بالایی دارند. در واقع، عایق‌های زیادی وجود دارند که با این ماده ترکیب می‌شوند. همان طور که پیش‌تر اشاره کردیم، در برخی موارد عایق قیری را با پلیمر ترکیب می‌کنند. همچنین برخی ملات‌ها، پودرهای بندکشی که ضد آب هستند، با پلیمر ترکیب شده‌اند. معمولاً عایق‌های پلیمری به شکل مایع تولید می‌شوند و می‌توان آنها را با ماله یا غلتک اعمال کرد. در برخی موارد نیز امکان اجرا با اسپری هم وجود دارد.

مزایا و ویژگی‌های عایق‌های پلیمری

• مقاومت بالا در برابر آب و رطوبت
• انعطاف‌پذیری بالا
• ضد ترک
• مقاومت بالا در برابر عوامل محیطی مثل مواد شیمیایی و اشعه ماورای‌بنفش
• پوششی یکپارچه و بدون درز
• قیمت مناسب در درازمدت

عایق رطوبتی پلی اورتان

عایق پلی اورتان ماده‌ای بسیار مؤثر و همه‌کاره برای ضد آب کردن و کنترل رطوبت است. این مواد مصنوعی را می‌توان به‌عنوان پوشش مایع، روی سطح استفاده کرد. یکی از شکل‌های رایج آن، فوم پلی اورتان است که با سطح زیرین واکنش داده و لایه‌ای فومی ایجاد می‌کند که سطح را به‌طور کامل آب‌بندی می‌کند.

مزیت مهم این عایق، ایججاد لایه ای بسیار نازک روی سطحی یکنواخت و کاملاً بدون درز است. تنها نقطه ضعفی که در مورد عایق پلی اورتان وجود دارد این است که بهتر است در مناطقی که رفت و آمد زیادی دارد یا خودروهای سنگین از آن عبور می‌کنند، استفاده نشود. زیرا می‌تواند پوسته شود. بهتر است از آن برای دیوارها و سقف ها است.

مزایا و ویژگی‌ های عایق پلی اورتان

• مقاومت استثنایی در برابر آب، رطوبت و نم
• انعطاف‌پذیری و خاصیت ارتجاعی بالا
• مقاوم در برابر مواد شیمیایی و چالش‌های محیطی
• یکدست و یکپارچه
• کاهش هزینه‌های گرمایش و سرمایش
• مقاومت در برابر اشعه ماورای‌بنفش
• چسبندگی قوی
• مقاومت در برابر کپک و قارچ

ایزوگام

ایزوگام یکی دیگر از قدیمی‌ترین عایق‌های ضد آب و رطوبت است. ایزوگام از قیر، پلاستیک (PVC یا پلی‌اتیلن) ​​یا لاستیک (EPDM) و فویل ساخته می‌شود و می‌توان ورق‌های ازپیش‌ ساخته آن را خریداری کرد که برای نصب ایزوگام  حتماٌ باید از حرارت استفاده شود. این روزها از این عایق برای پوشش بام‌ها، زیرزمین‌ها استفاده می‌شود.

نکته قابل توجه درباره ایزوگام، دشواری در نصب روی سطوح ناهموار و غیریکدست است؛ که نصب آن به تخصص زیادی نیاز دارد؛ زیرا نباید بین رول‌های ایزوگام کوچک‌ترین درزی وجود داشته باشد. در غیر این صورت رطوبت به لایه زیرین نفوذ کرده و حتی ممکن است ورق‌های ایزوگام به مرور جدا شوند.

مزایا و ویژگی‌های ایزوگام

• قیمت مناسب
• جلوگیری از رشد کپک و قارچ
• چندمنظوره بودن و امکان استفاده در مناطق مختلف، از جمله سقف‌ها (مسطح و شیب‌دار)، پی‌ها، دیوارها، بالکن‌ها و سازه‌های زیرزمینی

عایق لاستیکی EPDM

عایق EPDM (اتیلن پروپیلن دین مونومر) به دوام و انعطاف‌پذیری‌ بالا معروف است. این عایق، نازک است و معمولاً به شکل تک لایه اعمال می‌شود. می توانید رول‌های آماده آن را خریداری کرده و با چسب مخصوص روی سطح مدنظر بچسبانید.

نصب EPDM نیاز به دقت و مهارت دارد و حتماً قبل از آن، سطح باید آماده و هموار شود. نکته دیگری که در مورد این نوع از عایق‌های رطوبتی وجود دارد این است که آنها به مرور زمان کوچک می‌شوند. به همین دلیل ممکن است در لبه‌های بیرونی درز پیدا کنند. علاوه بر این، EPDM رنگ تیره‌ای دارد و همین امر می‌تواند گرما را بیش از حد جذب کند.

 مزایا و ویژگی‌های عایق رطوبتی EPDM

• دوام و طول عمر بالا (بیش از 45 سال)
• مقاوم در برابر آب و هوای نامساعد، از جمله دمای پایین، تگرگ و بادهای شدید
• ۱۰۰٪ ضد آب
• مقاومت در برابر اشعه ماورای‌بنفش، اوزون و مواد شیمیایی
• انعطاف‌پذیری و خاصیت ارتجاعی
• امکان سفارش به اندازه دلخواه و نصب بدون درز

عایق رطوبتی PVC

PVC (پلی‌وینیل‌کلراید) یکی دیگر از عایق های رطوبتی است که دوام بالایی دارد و در برابر عوامل محیطی، مقاومت خوبی از خود نشان می‌دهد. این عایق از پلی‌وینیل‌کلراید ساخته می‌شود و به دلیل داشتن نرم‌کننده‌هایی مخصوص، انعطاف‌پذیری بالایی دارد.

رول‌های پی وی سی را می‌توانید به صورت آماده از فروشگاه‌ها خریداری کنید. برای اجرای این روش نیازی نیست از شعله و حرارت مستقیم استفاده کنید. می‌توانید این ورق‌ها را با سشوار صنعتی روی سطح مدنظر بچسبانید. معمولاً از پی وی سی برای آب‌بندی پروژه‌های سقف‌سازی (مسطح و کم شیب)، عرشه‌های چوبی بالکن‌ها و سازه‌های زیرزمینی استفاده می‌شود.

مزایا و ویژگی‌های عایق رطوبتی PVC

• بسیار بادوام و دارای طول عمر طولانی
• مقاوم در برابر ضربه، سوراخ شدن و پارگی
• امکان تحمل آب انباشته شده
• انعطاف‌پذیری بالا
• دارای رنگ‌بندی
• نصب و تعمیر آسان
• امکان بهره‌وری فوری پس از اجرا

رنگ ضد آب

یکی از محبوب‌ترین روش‌های عایق‌کاری ساختمان، به ویژه خانه‌ها، استفاده از رنگ ضد آب است. این رنگ‌ها معمولاً از اکریلیک، اپوکسی، پلی اورتان و سیلیکون ساخته می‌شوند. از بهترین برندهای رنگ ضد آب می‌توان به KILZ، DRYLOK و Zinsser اشاره کرد. اعمال این رنگ‌ها همانند رنگ کردن معمولی است. نکته‌ای که وجود دارد این است که سطح باید کاملاً آماده باشد و هیچ گونه ناخالصی نداشته باشد. برخی از این رنگ‌ها را می‌توان پس از خشک شدن با آب و صابون نیز شست. نکته دیگر این است که این رنگ‌ها آن چنان قوی نیستند و معمولاً ضد رطوبت هستند تا ضد آب کامل.

مزایا و ویژگی‌های رنگ ضد آب

• محافظت از سطوح در برابر رطوبت
• جلوگیری از رشد کپک و قارچ
• حفظ قابلیت تنفس سطح
• حفظ ظاهر و زیبایی
• آب‌بندی ترک‌ها

عایق رطوبتی رزین اپوکسی

رزین اپوکسی، ماده‌ای دوجزئی است که پیش از استفاده باید این 2 جز را به نسبت مشخص با هم ترکیب کرد. رزین اپوکسی خاصیت ضد آب بالایی دارد و به صورت یک لایه نازک روی سطح اعمال می گردد. برای اعمال این عایق می‌توانید از برس، قلم‌مو و امثال این موارد استفاده کنید.

مزایا و ویژگی‌های عایق رطوبتی اپوکسی

• کاملاً ضد آب و غیرمتخلخل
• زیبایی ظاهری
• مقاومت در برابر لکه و مواد شیمیایی
• مقاومت در برابر سایش
• انعطاف‌پذیری

عایق رطوبتی اکریلیک

این عایق‌ها به شکل مایع هستند و کار با آنها بسیار ساده است. کافی است این مواد را با قلم‌مو یا برس روی سطح مدنظر پخش کنید. دقیقاً شبیه به زمانی که می‌خواهید سطحی را رنگ کنید. یک لایه بسیار نازک از عایق ضد آب ایجاد خواهد شد که روی ظاهر کار نیز تأثیر منفی نمی‌گذارد. نکته‌ای که در مورد این عایق وجود دارد این است که ممکن است برای تمامی سطوح و مکان‌هایی که تجمع آب زیادی دارند، مناسب نباشد.

 مزایا و ویژگی‌های عایق رطوبتی اکریلیکی

• ایجاد مانعی یکپارچه و پیوسته
• مقاوم در برابر هوازدگی، سایش مکانیکی و قرار گرفتن در معرض اشعه ماورای‌بنفش
• خاصیت ارتجاعی بالا
• قیمت مناسب
• کاربرد آسان
• نگهداری ساده

چگونه بهترین عایق رطوبتی و ضد آب را انتخاب کنیم؟

برای انتخاب بهترین عایق رطوبتی و ضد آب عوامل زیر را در نظر داشته باشید:

• توجه به محیطی که قرار است عایق‌بندی شود (مثلاً سقف، زیرزمین، استخر)
• میزان حجم قرارگیری در معرض آب، رطوبت و نم
• توجه به میزان ضد آب بودن عایق و نفوذناپذیری آن
• دوام، استحکام و طول عمر
• قیمت و بودجه
• میزان نگهداری
• سهولت اجرا و نصب
• سازگاری با نوع سطح و سایر مواد
• ایمنی محیطی و مقاومت در برابر مواد مختلف
• میزان مقاومت در برابر شرایط آب و هوایی مختلف

سخن نهایی

در این مقاله انواع عایق رطوبتی را معرفی کردیم و مزایا، کاربردها و ویژگی‌های هر کدام را شرح دادیم. همان طور که مطالعه کردید، عایق رطوبتی انواع مختلف و متنوعی دارد و انتخاب بهترین نوع آن به عوامل گوناگونی مثل نوع سازه، نوع پروژه، میزان نفوذناپذیری و… برمی‌گردد. آیا تا کنون از عایق رطوبتی استفاده کرده‌اید؟ لطفاً نظرات و تجربیات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.

منابع

https://www.baumerk.com/en/blog/what-are-the-waterproofing-materials

https://www.sakshichemsciences.com/waterproofing-materials/#sheet-membrane-waterproofing-elements

https://aqviz.com/waterproofing/materials/

https://drytechcorp.com/blog/types-of-waterproofing-materials/